Kosova’nın başkenti Priştine, ilk bakışta sade ve mütevazı görünse de, sokaklarına adım attığınız anda geçmişin izleriyle modern hayatın iç içe geçtiği bambaşka bir dünyaya giriyorsunuz. Bu şehir, Balkanlar’ın kalbinde, savaşların gölgesinden sıyrılıp kendi kimliğini yaratmaya çalışan genç bir ülkenin umut dolu yüzü gibi.
Uçaktan inip otelimize yerleştikten sonra, şehrin merkezine indiğimizde ilk olarak Newborn Anıtı karşılıyor bizi. Rengârenk yazılarla süslenmiş bu dev harfler, Kosova’nın bağımsızlığını ilan ettiği 2008 yılından bu yana her yıl farklı temalarla boyanıyor. Anıtın çevresindeki gençler, kahvelerini yudumlarken geleceğe dair hayallerini tartışıyor gibi.
Kısa bir yürüyüşle Fatih Sultan Mehmet Camii’ne ulaşıyoruz. 15. yüzyıldan kalma bu Osmanlı eseri, zamanın yorgunluğunu taşısa da tüm görkemiyle ayakta duruyor. Caminin taş avlusunda serin bir rüzgar yüzüme çarparken, geçmişin ne kadar yakınımızda olduğunu hissediyorum.
Daha sonra Emin Gjiku Evi’ne, yani Etnografya Müzesi’ne uğruyoruz. Burada geleneksel Arnavut kıyafetleri, el işi halılar, eski mutfak gereçleri arasında dolaşırken, bir evin sadece duvarlardan ibaret olmadığını, ruhunu yaşanmışlıkların verdiğini daha iyi anlıyoruz.
Sonraki durağımız ise herkesin dikkatini çeken Kosova Ulusal Kütüphanesi. Binanın dışı ilk bakışta bir uzay gemisi ya da bilim kurgu filminden fırlamış gibi. İçeri girdiğinizde ise bilgiye duyulan derin saygı hemen hissediliyor.
Daha fazlasını yazımın “PRİŞTİNE GEZİLECEK YERLER” kısmında ayrıntılarıyla sizlere paylaşmaya çalıştım.
Bu şehir büyük mü? Hayır. Gösterişli mi? Belki değil. Ama burada, samimiyetin ve geçmişin sessiz hikâyelerinde kendine özgü bir huzur var.
Priştine yüzölçümü: 572 km2
Priştine nüfusu: 228.000 civarı
Priştine İklimi: Yazlar ılık ve az bulutlu, kışlar dondurucu ve karlı
Sıcaklık: En düşük ay ortalaması -6 , en sıcak ay ortalaması ise 30 derece
Dili: Arnavutça ve Sırpça, Kosova’nın resmi dilleridir. Bunun yanı sıra Kosova’nın anayasasında Boşnakça, Romanca ve Türkçe de kabul görmektedir.
Para birimi: Euro
Priştine Havaalanı: Priştine Uluslararası Havalimanı
Priştine Otobüs Garı: Priştine Otobüs Terminali
PRİŞTİNE GEZİ YAZISI İÇERİĞİ
Contents
PRİŞTİNE HARİTASI
Haritayı zoom yaparak kullanabilirsiniz.
TÜM HARİTAYI EKRANINIZDA GÖREBİLMEK İÇİN TIKLAYIN.
PRİŞTİNE GEZİLECEK YERLER
1- Nene Teresa Katedrali
Nënë Tereza Katedrali, yani Aziz Teresa Katedrali Kosova’nın en büyük Katolik kiliselerinden biri olup, sadece dini bir mekan değil, aynı zamanda Kosova halkının kimliğine, geçmişine ve hoşgörüsüne açılmış bir pencere gibi durmaktadır. Katedral, 2007 yılında yapımına başlanan ve 2010’da ibadete açılan modern bir yapıdır. Dış cephesi yalın ama heybetli taş bloklarla örülüdür. Yapının en dikkat çekici özelliği ise, hemen yanında yükselen saat kulesidir. Bu kuleye çıkanlar, Priştine’nin çatıları üzerinden uzanan harika bir manzarayla karşılaşırlar. Eğer zamanınız varsa kuleye çıkmayı mutlaka deneyin; şehir size bambaşka bir yüzünü gösterecektir.
Katedralin içi ise dışının sadeliğini tamamlayan bir zarafete sahiptir. Beyaz sütunlar, yüksek tavanlar ve vitray pencereler arasında gezerken insan ister istemez sessizleşiyor. Katedralin merkezinde yer alan Nene Terasa’nın (Aziz Teresa) heykeli, ziyaretçilere hem dini hem de insani bir ilham kaynağı sunmaktadır. Kosova kökenli olan bu büyük insan, sadece Katolikler için değil, tüm insanlık için bir sevgi ve şefkat sembolüdür.
2- Newborn Anıtı
Priştine’de, modern bir meydanın tam ortasında, rengarenk harflerle yazılmış devasa bir kelime durmaktadır, NEWBORN. Sıradan bir kelime gibi görünebilir ama bu anıt, bir milletin yeniden doğuşunu, direnişini ve umutla kurduğu geleceğini simgelemektedir. Kosova’nın 17 Şubat 2008’de Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etmesinin hemen ardından dikilen bu anıt, hem yerel halk hem de ziyaretçiler için büyük bir anlam taşımaktadır.
Anıtı ilk gördüğünüzde dikkat çeken ilk şey, her harfin ayrı ayrı boyanmış olması. Çünkü bu yazı her yıl, bağımsızlık günü olan 17 Şubat’ta farklı temalarla yeniden boyanmaktadır. Kimi zaman savaşın izlerine dikkat çekmekte, kimi zaman da barışın ve kardeşliğin renkleriyle bezeli olabilmektedir. Bu yönüyle NEWBORN, sadece sabit bir anıt değil; yaşayan, dönüşen ve güncel mesajlar veren bir sanat eseridir.
3- Kosova Milli Kütüphanesi
Priştine sokaklarında yürürken bir anda karşınıza çıkan tuhaf, hatta ilk bakışta “bu da ne?” dedirten bir binadır Kosova Millî Kütüphanesi. Beton bloklar, kübik yapılar ve her birinin üzerine yerleştirilmiş metalik kürelerle bezeli bu sıra dışı yapı, Kosova’nın en tartışmalı ama bir o kadar da etkileyici yapılarından biridir. 1982 yılında açılan kütüphane, Hırvat mimar Andrija Mutnjaković tarafından tasarlanmıştır. Kosova Millî Kütüphanesi sadece kitaplarla dolu bir yer değil; aynı zamanda tarih, kimlik ve kültürün korunduğu, yaşatıldığı bir alandır. Yugoslavya döneminden kalma belgelerden Kosova’nın yakın tarihine, kültürel mirasından sanat sergilerine kadar pek çok bilgi burada saklanmaktadır.
4- İskender Bey Heykeli
Priştine’nin tam kalbinde, kalabalığın içinde yükselen görkemli bir figür dikkat çekmektedir. Atlının üzerinde dimdik duran, sert bakışlarıyla uzaklara bakan İskender Bey. Sadece bir heykel değil, aynı zamanda bir ulusun direnişini, bağımsızlık özlemini ve tarihine duyduğu saygıyı simgeleyen bir anıttır.
İskender Bey, 15. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’na karşı Arnavutluk’un bağımsızlığı için savaşan ulusal bir kahramandır. Arnavut halkı için özgürlüğün, birliğin ve onurun sembolü olan bu liderin heykeli, Kosova’nın başkentinde, adını taşıyan Skanderbeg Meydanı’nda tüm ihtişamıyla bulunmaktadır.
5- Yaşar Paşa Cami
Priştine’nin hareketli sokaklarında ve meydanlarında yürürken, modern yapıların ve kafe kültürünün arasında bir anda sizi zamanda yolculuğa çıkaran bir yapı karşınıza çıkmaktadır, Yaşar Paşa Cami. Şehrin merkezine oldukça yakın, ama bir o kadar da kalabalıktan uzak hissedilen bu küçük ve zarif cami, hem mimarisiyle hem de tarihiyle insanı içine çeken bir huzur noktasıdır.
Cami, 19. yüzyılın başlarında Osmanlı döneminde inşa edilmiş ve adını onu yaptıran Paşa’dan almıştır. Dışı oldukça sade; gri taş duvarları, tek minaresi ve küçük avlusuyla gösterişten uzak ama sakin bir duruşu vardır.
6- Priştine Saat Kulesi
Yaşar Paşa Camisinden çıktıktan sonra, sizi ilk selamlayan yapılardan biri Saat Kulesi (Sahat Kulla) olacaktır. Şehrin eski merkezine yakın bir noktada, minareleri, taş yapıları ve Arnavut kaldırımlı sokaklarıyla geçmişin izlerini taşıyan bölgede yükselen görkemli bir kuledir. 18. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilen Saat Kulesi, hem işlevsel hem de sembolik bir yapıydı. Zamanında halkın vakitleri öğrenmesi için kullanılan bu kule, o günlerden bugüne kadar ayakta kalmayı başarmıştır. Kule, zamanla çeşitli restorasyonlar geçirmiş olsa da, orijinal taş yapısı ve zarif mimarisiyle hâlâ tarihî dokusunu korumaktadır.
7- Fatih Sultan Mehmet Cami
Priştine’nin tarihi sokaklarında yürürken, geçmişin izlerini bugünle buluşturan büyüleyici bir yapı bizleri karşılar: Fatih Sultan Mehmet Cami. Yerel halkın “Büyük Cami” olarak da adlandırdığı bu cami, sadece bir ibadet yeri değil; aynı zamanda Osmanlı döneminin ihtişamlı mirasını bugüne taşıyan bir kültürel hazinedir.
Cami, 1461 yılında, İstanbul’un fethinden sadece birkaç yıl sonra, bizzat Fatih Sultan Mehmet’in emriyle inşa edilmiştir. Bu özelliğiyle yalnızca Kosova’da değil, tüm Balkanlar’da Osmanlı mimarisinin ilk örneklerinden biri olarak dikkat çekmektedir. Dış cephesindeki sade zarafet, iç mekâna adım attığınızda etkileyici detaylara dönüşür: Yüksek kubbesi, ince sütunları, ahşap minberi ve geleneksel desenlerle süslenmiş duvarlarıyla adeta geçmiş zamanlara açılan bir kapı hissi vermektedir.
8- Kosova Müzesi
Şehir merkezine sadece birkaç dakikalık mesafede yer alan bu müze, dış görünüşüyle bile sizi içine çeken, zarif bir tarihi yapıda konumlanmıştır. 19. yüzyılda inşa edilen Avusturya-Macar tarzı bina, zamanında askeri karargâh olarak kullanılmış; bugün ise Kosova’nın tarihine açılan en büyük pencere olarak hizmet vermektedir. Fakat biz gezerken tadilatta olduğundan içerisini görememiştik.
Kosova’nın binlerce yıllık geçmişi gözlerinizin önüne seriliyor. Taş devrinden Osmanlı dönemine, Yugoslavya döneminden günümüze kadar uzanan geniş bir tarih yelpazesi vardır. Arkeolojik eserler, etnografik koleksiyonlar, eski kıyafetler, silahlar, takılar ve günlük yaşama dair detaylar, Kosova’nın kültürel zenginliğini göstermektedir.
9- Etnoğrafya Müzesi
Müze, 18. yüzyıldan kalma, restore edilmiş bir Osmanlı konağında yer almaktadır. Zaten binanın kendisi bile başlı başına bir tarihi eserdir. Ahşap oymalar, taş zeminler ve geleneksel mimari detaylarla süslenmiş bu konak, daha kapısından girer girmez sizi yüzyıllar öncesine götürmektedir.
10- Gazimestan Anıtı
Priştine’ye yaklaşık 5 kilometre uzaklıkta, Kosova Ovası’na hakim bir tepenin üzerinde yükselen etkileyici bir taş kule görürsünüz, Gazimestan Anıtı. Sessiz, yalnız ama bir o kadar da anlam yüklü bu yapı, sizi yüzyıllar öncesine, 1389’daki meşhur Kosova Meydan Muharebesi’ne götürmektedir. Bu anıt sadece bir savaşın değil, aynı zamanda Balkan tarihinin dönüm noktalarından birinin sembolüdür.
Sırp Prensi Lazar ile Osmanlı Padişahı I. Murad arasında gerçekleşen ve iki tarafın da büyük kayıplar verdiği bu savaş, bugün hâlâ Balkanlar’da hafızalarda canlı bir yer tutmaktadır. Gazimestan Anıtı da bu büyük çarpışmanın yaşandığı bölgeyi simgelemek üzere 1953 yılında inşa edilmiş. Adını ise Arapça kökenli “gazi” ve Farsça kökenli “meydan” kelimelerinden almaktadır yani “Gazilerin meydanı”. Anıta doğru yürürken sizi çevreleyen geniş ovada, savaşın tarihi bağlamını hissetmemek elde değildir. Taştan yapılmış kule biçimindeki anıt, oldukça sade ama heybetlidir. Üzerindeki yazıtlar ve merdivenlerle çıkılan küçük seyir alanı, ziyaretçilere hem tarihi bir bakış sunmakta hem de Kosova Ovası’nın geniş manzarasını gözler önüne sermektedir.
11- I. Murat Türbesi
Kosova Ovası’nın dinginliğinde, Priştine’ye yaklaşık 5 kilometre uzaklıkta yer alan mütevazı ama anlam yüklü bir yapı sizi beklemektedir. I. Murad Türbesi, ya da yerel adıyla Meşhed-i Hüdavendigar. Bu türbe sadece bir Osmanlı padişahının mezar yeri değil; aynı zamanda Osmanlı’nın Balkanlardaki izlerinin ve derin tarihinin simgesel bir yansımasıdır.
1389’daki Kosova Meydan Muharebesi sonrası savaş alanında şehit düşen Osmanlı padişahı I. Murad, tarihte savaş meydanında ölen ilk Osmanlı sultanı olarak bilinmektedir. Rivayete göre, zafer kazanıldıktan hemen sonra, Sırp soylularından biri tarafından hançerlenerek öldürülür. Naaşı Bursa’ya götürülürken, iç organları Kosova’daki bu noktaya defnedilir. işte bu nedenle türbe, hem bir anıt mezar hem de bir hüzün mekanı olarak kabul edilmektedir.
Türbenin bulunduğu yer, yemyeşil tarlalar ve ağaçlarla çevrili sakin bir alandır. Yapı oldukça sade ama etkileyici bir taş binadır. İçeriye girdiğinizde sizi sessiz bir saygı hali karşılar; duvarlarında Osmanlı tuğraları, geleneksel motifler ve I. Murad’a ait kitabeler yer almaktadır. Türbenin hemen yanında küçük bir müze bölümü de bulunmaktadır. Burada savaşın ve I. Murad’ın hayatının kısa bir özetini görebilirsiniz.
12. Bill Clinton Anıtı
Priştine’nin merkezinde yer alan Bill Clinton Bulvarı üzerinde yükselen bu 3,5 metrelik bronz heykel, Clinton’u sağ eli havada selam verirken tasvir etmektedir. 1 Kasım 2009’da açılışı yapılan heykelin törenine bizzat katılan Clinton, binlerce Kosovalı tarafından coşkuyla karşılanmıştı. 1998-1999 yılları arasında yaşanan Kosova Savaşı sırasında, Clinton liderliğindeki ABD yönetimi, NATO öncülüğünde Sırp güçlerine karşı bir müdahale başlatmış, bu müdahale Kosova’daki etnik Arnavut nüfusun maruz kaldığı baskı ve şiddetin sona erdirilmesinde kritik bir rol oynamıştır. Clinton’un bu kararlı tutumu, Kosova’nın bağımsızlık yolunda önemli bir adım olmuştu.
PRİŞTİNE YEME İÇME REHBERİ
Kosova mutfağı, Osmanlı, Arnavut ve Balkan etkilerinin bir karışımını sunmaktadır. Priştine’de bu geleneksel yemeklerin tadına bakmalısınız.
Flija: Kat kat pişirilen, genellikle yoğurtla servis edilen geleneksel bir yemektir. Priştine’de özellikle kırmızı etle servis edilen çeşitleri popülerdir.
Sarma: Lahana veya asma yapraklarına sarılmış pirinç, et ve baharat karışımından yapılan bir yemektir. Ancak bizim sarmamız kesinlikle daha lezzetlidir.
Tava Elbasani: Kuzu eti, sebzeler ve yoğurtla yapılan bir fırın yemeğidir. Etin yumuşacık olması ve yoğurdun lezzeti, bu yemeği özel kılmaktadır.
Burek: Börek, Priştine’de oldukça yaygın bir sokak yemeğidir. Genellikle etli veya peynirli ve yanında ayranla servis edilmektedir.
Popüler Restoranlar ve Mekanlar:
Tiffany: Priştine’nin geleneksel yemeklerini en iyi şekilde sunan mekanlardan biridir. Burada her gün farklı tencere yemekleri yapılmaktadır. Ortamı da ev sıcaklığındadır. Fiyatı orta seviye Türkiye’ye göre uygundur.
Liburnia: Taş duvarları ve nostaljik atmosferiyle Liburnia, geleneksel Kosova yemeklerini sunarken aynı zamanda tarihi bir mekan olma özelliği taşımaktadır. Özellikle “tava elbasani” gibi et yemekleri burada oldukça lezzetli ve tercih etmelisiniz. Fiyatı orta – yüksek seviye arasındadır.
Soma Book Station: Hem kitapçı hem restoran olarak işlev gören bu mekan, yaratıcı bir atmosfer sunmaktadır. Menüde modern Balkan yemekleri ve vegan seçenekler mevcuttur. Kışın içerisi yaz aylarında bahçe tadını da çıkarabilirsiniz.
De Rada: İtalyan mutfağına ilgi duyanlar için harika bir alternatiftir. Odun fırınında pişirilen pizzalar ve taze makarnalar oldukça popülerdir.
Shaban Grill House: Köfte ve hamburgerin en hesaplı olduğu mekandır. Etleri lezzetlidir yanında pide ile servis edilmektedir. Fiyat performans mekanıdır.
Sokak Lezzetleri:
Köfte ve Dürüm: Priştine’nin hızlı yemek kültürünü temsil eden köfte, dürüm ve ızgara etler, genellikle her köşe başında bulunan dükkanlarda satılmaktadır.
Burektore: Sokak lezzetlerinden biri olan burek, etli, peynirli veya sebzeli olarak sunulur ve kahvaltı için de mükemmel bir alternatiftir.
Kahve ve Tatlı Mekanları
Rings Coffee: Modern tasarımı ve kaliteli kahvesiyle bilinen bu mekan, kahve severler için mutlaka ziyaret edilmesi gereken bir yerdir. Ayrıca tatlı çeşitleri de oldukça başarılıdır.
Morena Tart & Coffee: El yapımı tatlılar ve taze kahveler sunan bir başka popüler mekandır. Cheesecake ve tartlar burada oldukça popülerdir.
Dit e Nat: Burası hem bir kitapçı, hem bir kafe, hem de akşamları bardır. Gündüz sakin bir kahve molası için idealdir. Bitki çayları, el yapımı kekleri ve yaratıcı atmosferiyle öne çıkmaktadır.
PRİŞTİNE KONAKLAMA
Priştine, küçük ama kozmopolit yapısı sayesinde her bütçeye ve zevke hitap eden konaklama seçenekleri sunmaktadır. Şehirde konaklamak isteyenler için lüks otellerden uygun fiyatlı hostellere, apart dairelerden butik otellere kadar pek çok alternatif mevcuttur. Sizlere konaklama seçeneklerinize göre bir kaç otel tavsiyesi sunacağım.
Lüks Oteller
Swiss Diamond Hotel Prishtina: Şehrin kalbinde, hükümet binalarına ve tarihi yerlere yürüme mesafesindedir. Spa merkezi, kapalı havuz, fine dining restoran gibi olanaklara sahiptir. Özellikle iş seyahati yapanlar ve özel konaklama arayanlar için ideal bir oteldir.
Hotel Garden: Şehir dışında, daha sessiz bir konumda doğayla iç içe lüks bir oteldir. Açık havuzu ve yeşil alanlarıyla öne çıkmaktadır.
Orta Sınıf Oteller
Hotel Sirius: Modern ve temiz odaları, şehir merkezindeki konumuyla öne çıkmaktadır. Çatı katında güzel bir şehir manzarasına sahip restoranı bulunmaktadır.
Hotel Prima: Sade ama işlevsel bir otel olup temiz, samimi bir hizmet sunmaktadır. Aileler ve turistik geziler için uygun fiyat-performans dengesi sunmaktadır.
Butik ve Tarz Oteller
Daha kişisel bir deneyim arayanlar için şık ve özel tasarımlı küçük oteller.
Hotel Gracanica: Priştine dışında, doğa içinde modern mimarili bir oteldir. Sanat galerisi gibi dekore edilmiş, yoga alanı ve açık havuzu bulunmaktadır.
Amico Hotel: Minimalist tasarıma sahip, merkezi konumlu bir oteldir. Genç gezginler ve çiftler için keyifli bir atmosfer sunmaktadır.
PRİŞTİNE GEZİSİ İÇİN İŞİNİZE YARAYACAK İPUÇLARI
Pasaport ve Vize Durumu: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Kosova’ya 90 güne kadar vizesiz giriş mümkündür. Pasaportunuzun en az 6 ay geçerlilik süresi olduğundan emin olun. Kimlikle giriş kabul edilmez; mutlaka pasaport gereklidir.
Para Birimi ve Ödeme: Kosova’da resmi para birimi Euro (€)’dur.Kredi kartı pek çok yerde geçerli olsa da, bazı küçük işletmeler sadece nakit kabul edebilir.Şehirde çok sayıda ATM ve döviz bürosu vardır. Yine de küçük harcamalar için yanınızda bir miktar nakit bulundurmak iyi olur.
Dil: Resmi diller Arnavutça ve Sırpça’dır. Ancak genç nüfusun çoğu İngilizce konuşabilmektedir.Türkçe konuşanlarla karşılaşmanız da mümkün; özellikle yaşlı nüfusta Osmanlı etkisinden dolayı bazı kelimeleri anlayabilirler.
Güvenlik: Priştine genel olarak güvenli bir şehirdir. Gece geç saatlerde bile merkez bölgelerde yürümek genellikle sorunsuzdur, ancak her şehirde olduğu gibi dikkatli olmakta fayda var. Kalabalık ortamlarda yankesiciliğe karşı dikkatli olun.
Ulaşım: Priştine küçük bir şehir olduğu için çoğu yere yürüyerek ulaşmak mümkündür.Taksi fiyatları oldukça uygundur, ancak binmeden önce fiyatı netleştirmek veya taksimetrenin açık olduğundan emin olmak iyi bir fikirdir. Toplu taşıma ağı sınırlı ama otobüsler genellikle şehir içi ve çevresine çalışır. Araç kiralamayı düşünüyorsanız, şehir merkezindeki park yerleri sınırlı olabilir.
Hava Durumu ve Kıyafet: Kışlar soğuk ve karlı, yazlar sıcak ve kuraktır. Seyahat tarihinize göre mevsimlik kıyafetler getirin.Yaz aylarında gündüz sıcak, akşamları da serin olabilir; ince bir ceket almanızda fayda var.
Yemek ve Su Tüketimi: Musluk suyu genel olarak içilebilir, ancak şişe suyu tercih etmek daha güvenlidir.Yemekler Türk mutfağına oldukça benzer; hijyen konusunda genel olarak sorun yaşanmaz.
Kültürel ve Dini Hassasiyetler: Kosova’nın büyük kısmı Müslümandır ancak halk laik bir yaşam tarzı sürer. Giyim konusunda bir kısıtlama yoktur.Camiler, kiliseler ve tarihi yapıları ziyaret ederken saygılı ve dikkatli olmak gerekir.
İnternet ve İletişim: Şehirde birçok yerde (özellikle kafeler ve otellerde) ücretsiz Wi-Fi bulunur.Kosova, AB ülkelerinde geçerli roaming anlaşmalarına dahil değildir. Telefon hattınız uluslararası dolaşımda yüksek ücret alabilir. Yerel bir SIM kart (örneğin Vala veya IPKO) almak daha ekonomik olabilir.
